1. Aanleiding en context

• De Hamseweg is een belangrijke ontsluitingsroute voor Hoogland, zowel voor autoverkeer als fietsers en openbaar vervoer.
• De herinrichting heeft geleid tot veranderingen zoals het verwijderen van vrijliggende fietspaden en de herplaatsing van bushaltes.
• In november 2023 vond een dodelijk ongeval plaats waarbij een fietser werd aangereden door een voertuig met aanhanger.
• De wegbeheerder stelt dat de inrichting voldoet aan de normen voor een erftoegangsweg (30 km/h-zone).

2. Probleemanalyse

• Verkeerssituatie:
  • Fietsers moeten op de rijbaan rijden, wat leidt tot menging met autoverkeer.
  • Fietsers die in noordelijke richting rijden, hebben weinig ruimte om veilig in te voegen op de rijbaan.
  • Veel fietsers in zuidelijke richting maken geen gebruik van het westelijke opvangfietspad en steken diagonaal over.
• Verkeersintensiteit:
  • Circa 4.200-4.600 voertuigen per etmaal.
  • Circa 3.000 fietsers per etmaal, met een ongelijke verdeling tussen noordelijke en zuidelijke richting.
  • Openbaar vervoer: buslijn 4 met 4 bussen per uur per richting overdag.
• Ongevallenanalyse:
  • Vijf geregistreerde ongevallen tussen 2019 en 2023, waaronder een dodelijk ongeval.
  • Hoge snelheid van auto’s draagt bij aan de ernst van de ongevallen.
  • CROSS-score (combinatie van snelheid en ongevallen) verslechterd van ‘redelijk veilig’ naar ‘zeer onveilig’.
• Mismatch tussen functie en vormgeving:
  • Gemeente heeft de functie van de Hamseweg gewijzigd van een wijkontsluitingsweg naar een erftoegangsweg, maar zonder fysieke aanpassingen die de snelheid van automobilisten verminderen.
  • De inrichting wekt verkeerde verwachtingen bij weggebruikers, waardoor meer conflicten ontstaan.
• Situatie bij fietsoversteek Nieuw Weedepad:
  • Fietsers in noordelijke richting hebben geen veilige overgang naar de rijbaan.
  • De voorrangsregeling is problematisch omdat het fietspad geen kruisende weg is volgens het RVV.
• Bushaltes:
  • De bushaltes liggen te dicht op de fietsoversteek, waardoor fietsers weinig ruimte hebben om veilig de rijbaan op te gaan.
  • De abri staat aan de ‘verkeerde’ kant, wat leidt tot extra oversteekbewegingen.
• Conflictsituaties:
  • Zeven potentiële conflictpunten voor fietsers in zowel noordelijke als zuidelijke richting.
  • De meest recente aanpassingen (verwijderen fietsstrook en verplaatsen bushaltes) hebben de conflictsituaties verergerd.

3. Conclusies

• De Hamseweg is onveilig voor fietsers, met name bij de oversteek Nieuw Weedepad.
• De huidige inrichting sluit niet aan bij het gebruik en de functie van de weg.
• Het aantal conflicten tussen fietsers, auto’s en OV is hoog, mede door de recente wegaanpassingen.
• De verkeersveiligheid kan niet worden verbeterd zonder infrastructurele aanpassingen.

4. Aanbevelingen

• Herstel van vrijliggende fietspaden tussen Schothorsterlaan en Nieuw Weedepad.
• Verplaatsing van bushaltes naar een andere locatie (bijv. Molenweg) om conflictsituaties te verminderen.
• Aanleg van fietsstroken met rugdekking voor fietsers die de rijbaan opkomen.
• Aanwijzen van het westelijke fietspad tussen Elly Takmastraat en de van Boetzelearlaan als eenrichtingsfietspad.
• Niet klakkeloos uitbreiden van de 30 km/h-zone zonder effectieve snelheid remmende maatregelen.

Analyse van de Huidige Situatie

1. Context en Achtergrond
   • Belangrijke verbinding: De Hamseweg fungeert als belangrijke ontsluiting voor zowel autoverkeer als fietsers en openbaar vervoer in Hoogland (Amersfoort).
   • Herinrichting en wijzigingen: De recente aanpassingen omvatten onder meer het verwijderen van vrijliggende fietspaden, de overgang van fietspaden naar “fietsstroken” (of direct fietsen op de rijbaan) en het verplaatsen van bushaltes. Deze wijzigingen zijn doorgevoerd in een poging om de bereikbaarheid en inrichting aan te passen, maar hebben onbedoeld de veiligheid van fietsers in het gedrang gebracht.
   • Ongevallen: Er zijn de afgelopen jaren vijf ongevallen geregistreerd (inclusief een dodelijk ongeval in 2023), waarvan de ernst is toegenomen. Een belangrijk probleem is dat fietsers – met name bij de oversteek nabij Nieuw Weedepad – in situaties terechtkomen waarin zij onvoldoende bescherming of “rugdekking” hebben tegen de overstekende auto’s.
2. Identificatie van Probleempunten
   • Fietsers op de rijbaan: Door het opheffen van vrijliggende fietspaden worden fietsers gedwongen samen met het autoverkeer te rijden, wat leidt tot conflicten, vooral wanneer zij de rijbaan opkomen zonder voldoende marge.
   • Onvoldoende veilige overgang: De overgang bij de oversteek Nieuw Weedepad is niet goed ingericht; er ontbreekt een korte, beschermde fietsstrook met voldoende “rugdekking” zodat fietsers veilig de rijbaan op kunnen.
   • Verkeersintensiteit en snelheidsproblematiek:
     • Er wordt verwacht dat er circa 4.200–4.600 motorvoertuigen per etmaal passeren.
     • Fietsintensiteit is hoog (ongeveer 3.000 fietsers per etmaal), wat de route tot een stedelijke hoofdfietsroute maakt.
     • Auto’s rijden vaak sneller dan de toegestane 30 km/h, wat de kans op ernstige ongevallen vergroot.
   • Conflictsituaties:
     • Er zijn ongeveer zeven potentiële conflictpunten over een relatief kort traject (tussen Schothorsterlaan en Nieuw Weedepad).
     • De plaatsing van bushaltes (en daarmee bijbehorende oversteekbewegingen) draagt bij aan de complexiteit en verhoogt de risico’s, omdat de abri’s en haltes soms op “verkeerde” locaties staan ten opzichte van de instap-/uitstaphaltes van de OV.
3. Functionele en Inrichtingsmatige Mismatch
   • Wegfunctie versus inrichting: De Hamseweg wordt door de gemeente inmiddels als erftoegangsweg (ETW-30) ingericht, terwijl in de Omgevingsvisie en het VVP oorspronkelijk een functie als wijkontsluitingsweg met sterke verblijfsfunctie werd voorgesteld. Deze discrepantie zorgt voor onduidelijke verwachtingen bij weggebruikers.
   • Afstemming van gedrag: Doordat de inrichting niet strookt met de werkelijke functie (en daarmee de verwachtingen van zowel automobilisten als fietsers), is er minder ruimte voor anticipatie op langzaam verkeer (fietsen en overstekende voetgangers).

Oplossingen en Aanbevelingen

Op basis van de analyse worden de volgende maatregelen voorgesteld om de verkeersveiligheid te verbeteren:

1. Infrastructuurverbeteringen

• a. Herinrichting van de Fietsinfrastructuur
  • Aanleg van vrijliggende fietspaden:
    • Herstel (gedeeltelijk) van de oorspronkelijke vrijliggende fietspaden tussen de Schothorsterlaan en Nieuw Weedepad.
    • Dit zorgt ervoor dat fietsers in zuidelijke richting niet gedwongen worden op de rijbaan te rijden en dat zij veilig kunnen oversteken via een duidelijk aangewezen plek.
  • Aanleg van fietsstroken met rugdekking:
    • Creëer een korte, beschermde overgang (fietsstrook met “rugdekking”) bij het einde van het oostelijke fietspad, zodat fietsers in noordelijke richting veilig de rijbaan op kunnen.
    • Overweeg een lokale versmalling van de rijbaan of een kleine verbreding van de rijloper om deze “rugdekking” te realiseren.
  • Aanwijzing van het westelijke fietspad als eenrichtingsfietspad:
    • Door het westelijke fietspad tussen de Elly Takmastraat en de van Boetzelearlaan (z) als eenrichtingsroute te markeren, wordt de doorstroming verbeterd en worden kruisende fietsverkeer en daarmee conflicten verminderd.
• b. Herziening van de Bushalte-inrichting
  • Verplaatsing van bushaltes:
    • Verplaats de bushaltes naar een locatie (bijvoorbeeld de oude haltes nabij de Molenweg) waar ze minder in conflict komen met de fietsers.
    • Hierdoor worden de overstapprocedures voor fietsers minder complex en is er meer ruimte beschikbaar op de kritieke plekken.
  • Correcte plaatsing van abri’s:
    • Zorg dat de abri’s en OV-faciliteiten aansluiten bij de dominante reisrichting (bijvoorbeeld: de abri bij de instaphalte moet in de richting van Amersfoort liggen) zodat fietsers niet onnodig moeten oversteken.

2. Snelheidsbeheersing

• a. Fysieke snelheid remmende maatregelen
  • Implementatie van verkeersdrempels of versmallingen:
    • Overweeg fysieke maatregelen zoals drempels of wegversmallingen op kritieke trajecten om ervoor te zorgen dat automobilisten de 30 km/h daadwerkelijk aanhouden.
    • Dergelijke maatregelen dwingen automobilisten tot een lagere snelheid, wat de impact bij eventuele ongevallen beperkt.
• b. Verbeterde bewegwijzering en markeringen
  • Duidelijke aanduiding van de overgangen:
    • Zorg voor duidelijke wegmarkeringen en borden die aangeven dat de overgang tussen vrijliggende fietspaden en de rijbaan veilig moet worden afgehandeld.
  • Afstemming functie en inrichting:
    • Herzie de classificatie van de weg zodat de inrichting (bijvoorbeeld als GebiedsOntsluitingsWeg met verblijfsfunctie) goed aansluit bij de verwachtingen en het gedrag van weggebruikers.

3. Organisatorische en Beleidsmatige Maatregelen

• a. Afstemming van functie, vorm en gebruik
  • Integrale herbeoordeling:
    • Zorg dat de functionele indeling van de weg (bijvoorbeeld de keuze tussen ErfToegangsWeg of GebiedOntsluitingsWeg) samen met de fysieke inrichting wordt herzien.
    • Een consistente afstemming voorkomt dat automobilisten een te hoge snelheid aanhouden omdat zij verwachten, (met name bij het evenemententerrein) dat het een “landelijke” weg is.
• b. Samenwerking met betrokken partijen
  • Dialoog met de gemeente en andere stakeholders:
    • VVN en andere verkeersveiligheidsorganisaties dienen in overleg met de gemeente gezamenlijk tot een integrale oplossing te komen.
    • Dit kan bijvoorbeeld door het opzetten van een multidisciplinair team waarin verkeerskundigen, beleidsmakers en vertegenwoordigers van de fietsers betrokken zijn.
• c. Monitoring en evaluatie
  • Na-implementatie evaluatie:
    • Voer na de doorgevoerde maatregelen een uitgebreide monitoring en evaluatie uit om te controleren of de veiligheid daadwerkelijk verbetert.
    • Pas zo nodig aanvullende maatregelen aan op basis van real-time verkeersdata en ongevallenanalyses.

4. Aanvullende Maatregelen

• Verbetering van zichtlijnen:
  • Snoei of verwijder belemmerende beplanting bij uitritten en langs de fietspaden om de zichtbaarheid tussen fietsers en automobilisten te vergroten.
• Educatie en bewustwording:
  • Organiseer voorlichtingscampagnes zodat zowel automobilisten als fietsers bewust worden gemaakt van elkaars kwetsbaarheid en het belang van het naleven van de verkeersregels, met name op deze kritieke weg.

Samenvattend

De kern van de problemen op de Hamseweg ligt in een mismatch tussen de fysieke inrichting en de functionele verwachtingen van de weg, gecombineerd met onvoldoende bescherming voor kwetsbare weggebruikers, zoals fietsers. Om de verkeersveiligheid te verbeteren, is een integrale aanpak nodig waarbij:

• De infrastructuur wordt aangepast (vrijliggende fietspaden, beschermde oversteekzones, herinrichting van bushaltes).
• Fysieke maatregelen worden genomen om de snelheid te beperken.
• De wegfunctie en inrichting op elkaar worden afgestemd.
• Betrokken partijen nauw samenwerken en de effecten van de maatregelen nauwgezet worden gemonitord.

Deze maatregelen samen zullen bijdragen aan een vermindering van het aantal conflictsituaties en een significante verbetering van de verkeersveiligheid op de Hamseweg in Hoogland.